ประโยค ๒ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 147 / 164

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 203 วิภัตติ และ วาจก [วิภัตติ] (๑๓๕) วิภัตติแห่งกิริยากิตก์นั้น ไม่มีแผนกหนึ่งเหมือนวิภัตติ อาขยาต, ใช้วิภัตตินาม. ถ้านามศัพท์เป็นวิภ

บทเรียนนี้เกี่ยวกับวิภัตติแห่งกิริยากิตก์ที่ไม่มีการแบ่งประเภทตรงข้ามกับวิภัตติอาขยาต และคำอธิบายเกี่ยวกับการแบ่งกาลเป็นสองประเภท ได้แก่ ปัจจุบันและอดีต โดยปัจจุบันยังแบ่งได้อีกเป็นปัจจุบันแท้และปัจจุ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 205 ซึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้า จึงนั่งแล้ว ณ ส่วนข้างหนึ่ง b ៩ ៨ ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วข้างต้น (๑๓๐) ว่าธาตุกิตก์นั้นไม่แปลก กับธาตุอาขย

ในภาคที่ ๒ ของบาลีไวยากรณ์นี้ ซึงพระผู้มีพระภาคเจ้าได้กล่าวถึงวาจกซึ่งจัดเป็น ๕ อย่าง โดยมีความเชื่อมโยงกับธาตุอาขยาต มีการอธิบายถึงประเภทต่างๆ ของวาจก รวมถึงตัวอย่างเพื่อแสดงให้เห็นถึงการประยุกต์ใช้ง

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 207 ตวนต. สุตวา ฟังแล้ว, สุ ธาตุ ในความฟัง, นาม (๖๔), ภัตตวา กินแล้ว, ภุช ธาตุ ในความ กิจ, เอาที่สุดธาตุ เป็น ๆ, นาม (๖๔). วุสิตวา อย

เนื้อหาในภาคที่ ๒ ของบาลีไวยากรณ์นี้ว่าด้วยการวิเคราะห์ความหมายและการใช้ธาตุในภาษาบาลี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกริยาที่เกี่ยวข้องกับการฟัง การกิน และการอยู่ รวมถึงการแปรรูปเป็นนามในรูปแบบต่าง ๆ เช่น สุตวา

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 209 ขโต อันเขาขุดแล้ว, ขนฺ ธาตุ ในความ ขุด หโต อันเขาฆ่าแล้ว. หนุ ธาตุ ในความ ฆ่า ธาตุ จ, ชุ, และ ปุ เป็นที่สุด เอาที่สุดธาตุ เป็น ต.

เอกสารนี้นำเสนอบทเรียนเกี่ยวกับธาตุต่าง ๆ ในภาษาบาลี โดยมีตัวอย่างการใช้งานที่ช่วยให้เข้าใจได้ง่าย เช่น ขุด, ฆ่า, รด, สงัด และอื่นๆ แต่ละธาตุอธิบายถึงความหมายและการประยุกต์ใช้อย่างชัดเจน นอกจากนี้ยังม

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 211 ธาตุมี มุ เป็นที่สุดอยู่หน้า แปลง ต เป็น นุต แล้วลบ ที่สุดธาตุ. ปกฺกนฺโต หลีกไปแล้ว, ปกมุ ธาตุ ในความ ก้าวไป ทนฺโต ทรมานแล้ว. ทม

ในบทนี้มีการวิเคราะห์และอธิบายเรื่องของธาตุในภาษาบาลี โดยเริ่มต้นจากตัวอย่างธาตุที่มี มุ และ หุ รวมถึงการประยุกต์ใช้ธาตุต่างๆในความหมายที่แตกต่างกัน พร้อมทั้งยกตัวอย่างศัพทที่เกี่ยวข้องกับการแปรธาตุ เ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ภาคที่ ๒ อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 214 ถามธาตุปัจจัยและวาจก ภวิตพฺพ์ อันเขาพึงมี. ทิสฺวาน เห็นแล้ว สมมุยห หลงพร้อมแล้ว. กลิโต อันเขากล่าวแล้ว. ฉินฺทิย ตัดแล้ว. เทสิโต อ

เนื้อหาในบทนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับภาษาบาลีในแง่มุมของธาตุปัจจัยและวาจก รวมถึงคำศัพท์และการใช้ภายในบริบทต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการสื่อสารและการแสดงออกทางภาษา เช่น การเห็น การนั่ง การกล่าว และการฟัง ร

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 218 (๑๕๒) บทนามนาม ที่ประกอบด้วยตติยาวิภัตติ ใช้ในอรรถ 5 อย่าง เข้ากับกิริยาบ้าง เข้ากับนามบ้าง เข้ากับอัพยยศัพท์บ้าง ดังนี้ :- ๑. เป็นวัตถุเครื่องทำ (ด้วย

บทนี้เน้นการใช้ตติยาวิภัตติในบาลีไวยากรณ์ โดยอธิบายถึงบทนามนามและการทำหน้าที่ต่างๆ ในอรรถ พบว่ามีการใช้งานใน 5 วิธีกับกิริยาและนาม พร้อมตัวอย่างที่ชัดเจนในการประยุกต์ใช้.

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 219 เวรชาย วิหรติ มหิตา ภิกฺขุสเซน สทฺธี (๑๕๓) บทนามนาม ที่ประกอบด้วยจตุตถีวิภัตติ ใช้ในอรรถ ๓ อย่าง เข้ากับกิริยา เรียกชื่อเป็นอย่างเดียวกันว่า สมุปทาน ดั

บทนี้กล่าวถึง บทนามนาม ในบาลีไวยากรณ์ ซึ่งจะมีการแบ่งออกเป็นหลายประเภทตามวิภัตติ โดยมีการใช้อรรถที่แตกต่างกันออกไป เช่น การให้ การส่งไป และการประทุษร้าย รวมถึงการใช้บทนามนามที่ประกอบด้วยปัญจมีและฉัฏฐี

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 22 ๑. เนื่องด้วยเป็นเจ้าของพัสดุ (ของ) เรียกชื่อว่า สามีสมพนฺโธ อุ. ภิกฺขุสฺส จีวร์. ๒. เนื่องอยู่ในหมู่ (แห่ง) เรียกชื่อว่า สมุหสมพนฺโธ Q. โคฌาน์ ยูโถ. ๓.

เนื้อหานี้เกี่ยวกับกฎและหลักการของไวยากรณ์บาลี โดยเฉพาะเกี่ยวกับการจำแนกประเภทการใช้พัสดุและวากยสัมพันธ์ เช่น สมพนฺโธ, นิทฺธารณ์ และบทนามนามที่ประกอบด้วยสัตตมีวิภัตติในอรรถคัมภีร์ การใช้และการประยุกต์

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 222 (๑๕๗) บทนามนาม ที่เป็นคำสำหรับร้องเรียก เรียกชื่อว่า อาลปน, อุ, ธมฺม โว ภิกฺขเว เทเสสฺสามิ. (๑๕๘) บทคุณนาม ใช้ในอรรถ ๓ อย่าง ดังนี้: เป็นเครื่องทำนามนา

บทนี้พูดถึงการใช้คำในบาลีไวยากรณ์ เช่น บทนามนามที่ใช้เรียกชื่อ รวมถึงการใช้คุณนามในสามกรณีที่แตกต่างกัน นอกจากนี้ยังกล่าวถึงบทสัพพนามและความสำคัญของบทย่อยต่าง ๆ ในบริบทของวากยสัมพันธ์เพื่อให้เข้าใจการ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 223 (๑๖๐) บทกิริยาเป็น ๒ อย่าง คือบทกิริยาในพากยางค์อย่าง ๑ บทกิริยาในพากย์อย่าง ๑ ได้ชื่อต่าง ๆ กันดังนี้: 0 บทกิริยาในพากยางค์ ๑. บทกิริยา ที่ประกอบด้วยอ

บทนี้ว่าด้วยบทกิริยาในบาลีซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ได้แก่ บทกิริยาที่ประกอบด้วยอันตปัจจัยหรือมานปัจจัย และบทกิริยาที่ประกอบด้วย 3 ปัจจัย โดยมีชื่อเรียกต่างๆ เช่น วิเสสน์ และอพฺภนฺตรกิริยา ซึ่งใช้ใ

1224 ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 22 ข. ถ้าเป็นกิริยาที่กล่าวซ้ำกับกิริยาข้างต้น แสดงว่าทำสำเร็จแล้ว เรียกชื่อว่า ปริโยสานกาลกิริยา, อุ, เยน ภควา, เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตวา----นิสีทิ ค.

เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้กิริยาในภาษาบาลี แบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ เช่น ปริโยสานกาลกิริยา, สมานกาลกิริยา และ อปรกาลกิริยา โดยอธิบายถึงความหมายและการนำไปใช้ในประโยค นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงการใช้วิเสสน์และ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 225 บทกิริยาในพากย์ ๔. ถ้าเป็นอาขยาต ได้ชื่อตามวาจกแจกเป็น ๕ อย่าง ดังนี้: ก. กัตตุวาจก เรียกชื่อว่า กตฺตุวาจก อาขยาตปท. อุ. สูโท โอทนํ ปจติ. ข. เหตุกัตตุว

บทนี้กล่าวถึงประเภทของอาขยาตในบาลีไวยากรณ์ที่มีด้วยกัน ๕ ประเภท ได้แก่ กัตตุวาจก, เหตุกัตตุวาจก, ภาววาจก, กรรมวาจก, และเหตุกรรมวาจก พร้อมทั้งชี้แจงว่ากิตก์ทำหน้าที่เช่นเดียวกับอาขยาต โดยใช้ชื่อว่า กิต

๑. ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 226 วิตถาร โชตกนิบาต ในความข้อเดียวกัน แต่กล่าวเป็น ๒ ท่อน, ท่อนต้นกล่าว แต่โดยย่อ, ท่อนหลังกล่าวโดยพิสดาร เพื่อจะอธิบายความท่อนต้น ให้กว้างขวางต่อไปอีก

บทความนี้พูดถึงวิตถารโชตกนิบาตซึ่งเป็นแนวทางในบาลีไวยากรณ์ ที่ประกอบด้วยสองท่อน โดยท่อนแรกนำเสนอสรุป และท่อนหลังนั้นอธิบายให้กว้างขวางยิ่งขึ้น เพื่อให้เห็นภาพที่ชัดเจน พร้อมตัวอย่างการใช้งานในบทเรียนจ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 227 วากยารัมภนิบาต ๒. ถ้าความท่อนต้นที่แสดงไว้ยังไม่หมดความ เป็นเหตุให้ถาม ให้วิสัชนากันร่ำไป จึงอธิบายต่อเสียในท่อนหลังทีเดียว ไม่ต้องให้ ถาม, แต่ไม่ได้อธ

เนื้อหาในส่วนนี้อธิบายถึงวากยารัมภนิบาต ซึ่งเป็นการอธิบายความในท่อนต้นที่มักจะนำไปสู่การถาม เพื่อการวิสัชนาต่อเนื่องในท่อนหลัง โดยมีการใช้คำว่านิบาต เช่น หิ, จ, ปน เพื่อเชื่อมโยงความเข้าใจในบทความที่ก

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 228 เหตุโชตกนิบาต ๓. ถ้าความท่อนต้นกล่าวผลซึ่งชวนให้ถามถึงเหตุว่าเป็นอย่างนั้น เพราะอะไร, จึงกล่าวเหตุเสียในความท่อนหลังทีเดียว ไม่ต้องให้ ถาม: นิบาตซึ่งเป

เนื้อหานี้พูดถึงการวิเคราะห์ประโยคในบาลี โดยเฉพาะการใช้ นิบาต ในการชี้แจงเหตุผลในข้อความที่มีความซับซ้อน ประกอบด้วยการอ้างอิงถึงหลักคำสอนในพระไตรปิฎกเพื่อยกตัวอย่างการอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างเหตุและผ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 229 ผลโชตกนิบาต ๔. ถ้าความท่อนต้นกล่าวเหตุ ซึ่งน่าชวนให้ถามถึงผลว่า ข้อนั้น จะให้ผลอย่างไร จึงกล่าวผลเสียในความท่อนหลังทีเดียว ไม่ ต้องให้ถาม; นิบาตซึ่งเป็

เนื้อหาในบทนี้พูดถึงผลโชตกนิบาตซึ่งเป็นการกล่าวถึงผลที่จะเกิดขึ้นจากเหตุการณ์ที่ถูกกล่าวในท่อนต้น โดยนำเสนออุทาหรณ์เพื่อให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ยังมีการอธิบายถึงวิเสสโชตกนิบาตซึ่งใช้ในการระบุว่า

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 231 ให้ชัด, อุทาหรณ์เป็นตัวอย่างดังนี้: ยถา ปน ตานิ เขฬาที่นิ อสุจิน วิปฺปสนฺเนน อุทเกน โธวียมานาน วินสฺสนฺติ----เอวเมว อเวเรน---- เวรานิ รูปสมสมนฺติ (ธมฺม

เนื้อหาเกี่ยวกับโครงสร้างและการใช้ภาษาบาลีในวากยสัมพันธ์ โดยการอ้างคำเพื่อเป็นเครื่องสาธกหรือการรองรับในอรรถต่างๆ พร้อมตัวอย่างคำเพื่อความชัดเจนในการศึกษา และการนำเสนอในบริบทต่างๆ เช่น พุทธภาษิตและอุท

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 232 ภควตา สิคาลกสฺส คหปติปุตตสฺส ธมฺม เทเสนฺเตน "อิเมหิ โข คหปติปุตฺต ปญฺจติ ฐเนหิ ปุตเตน ปรตฺถิมา ทิสา มาตาปิตโร ปัจจุปฏฐิตา ปญฺจติ ฐเนหิ ปุตต์ อนุกมฺปนฺต

บทความนี้นำเสนอหลักการของบาลีไวยากรณ์และวากยสัมพันธ์ โดยมุ่งเน้นการอธิบายบทประโยคและใช้งานศาสตร์ในการสื่อสารในภาษาไทย รวมทั้งมีการอ้างอิงถึงตำราและเนื้อหาจากคัมภีร์ต่าง ๆ เพื่อเสริมความเข้าใจในการใช้ภ

ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วากยสัมพันธ์ - หน้าที่ 233 ส่องความอีกฝ่ายหนึ่ง, จงดูอุทาหรณ์เทียบ ในทัฬหกรณโชติกนิบาต (๒) อุทาหรณ์สุดท้ายเถิด, ปน ในคำว่า อิตถิโย ปน ฯเปฯ ปฏิลภนฺติ, เรียก ปกฺขนฺตร โชตโก. อันวยโ

บทนี้กล่าวถึงแนวคิดในบาลีไวยากรณ์ที่เกี่ยวข้องกับวากยสัมพันธ์ โดยแสดงตัวอย่างอุทาหรณ์ที่ใช้ในการวิเคราะห์โครงสร้างของประโยคและความหมายของคำในบริบทต่างๆ อาทิ อนุวยโชตโก และนิบาต ๓ ศัพท์ รวมถึงการปรับเป